ORGAN BAĞIŞI CAİZ Mİ?

Organ naklinin İslâmî açıdan caiz olup olmadığı konusunda uzun zamandır yapmakta olduğum araştırma sonucunda, konu hakkında verilen fetvaların hep kaçamak cevaplar içerdiğini müşahede ettim. Şöyle ki; gerek dinle ilgili başkanlığın ve gerekse İslâmî fetva noktasında bulunan kimselerin cevapları, "Ölümden sonra organ naklinin caiz olduğu" yönündeydi. Ancak hiç kimse ölümü tanımlama noktasında fikir beyan etmeye yaklaşmıyordu.

Tıbbî açıdan, kalbin durması, beyin sapının ölümü ve beyin kabuğunun ölümü hadiselerinin tümü, ölüm olarak kabul edilmekteydi. Ancak bu olaylardan, yani kalbin durması, beyin sapının ölümü ve beyin kabuğunun ölümü hadiselerinden hangileri İslâmî açıdan ölüm kabul edilmeliydi? Zira bu olaylardan her birinin tıbbî yönden farklı durumları mevcuttu.

Organın alınabilme süresiyle ilgili olarak bu üç durumun her biri farklılık arz ediyor ve farklı zamanlarda organ alınabiliyordu. Öyle ki İslâmî açıdan kesin olarak ölüm kabul edilen kalbin durması hadisesinde organ alınabilme süresi o kadar kısa oluyordu ki, kalp durduktan sonra organ alınabilmesi, tıbbî açıdan neredeyse imkansızdı. Bu durumda tıp, konuyu yalnızca beyin ölümüne bağlayarak işlem yapmakta ve beyin ölümü için de yalnızca "ölüm" tabirini kullanmaktaydı. Diğer bir deyişle tıbben bir bedenden organ alınabilmesi için o bedenin kalbinin çalışmakta olması şarttı. Tıp uzmanları ile yaptığım görüşmelerde de bu durumu doğruladılar ve organ alınırken bedenin kalbinin çalışmaya devam etmekte olduğunu ifade ettiler.

Böyle bir durumda organ naklinin dinen caiz olup olmadığını açıklayabilmek için, öncelikle dini açıdan ölümün tanımlanmasının şart olduğu açıktır. Kur'an-ı Kerim'in bazı yerlerinde (Örnek: En'am Suresi 60. ve Zümer Suresi 42. ayetler) uyku için dahi ölüm tabiri kullanılmaktadır. Ancak gerek ayet ve gerekse hadislerde beyin ölümü konusunda hiç bir ibare mevcut değildir. Fakat tabiki bu durum, İslâmî açıdan ölümün tanımlanmasının imkânsız olduğu anlamına gelmez. İcmâ-i Ümmet noktasında bile olsa, İslâmî açıdan ölümün tanımlanması, gerek ve şarttır. Bu tanımlama sonrasında organ naklinin caiz olup olmadığı zaten açıkça anlaşılmış olacaktır.

Burada belirttiğim araştırmalarım sonucunda, konunun İslâmî açıdan netlik kazanmamış olması sebebiyle, uzun yıllar önce yapmış olduğum, tüm organlarımın bağışını iptal ettim.

Bu itibarla, ilgili kurum, kuruluş ve kişilerden talebimiz, İslâmî açıdan "Ölüm"ü net olarak tanımlamaları ve özellikle tıbbın uygulamakta olduğu organ nakli yönteminin, İslâmî açıdan caiz olup olmadığı konusunda fetva vermeleridir.